Als Joost gaat vertellen over zijn aanpak en ideeën is hij bijna niet te stoppen. Bij Joost zijn de ‘raderen altijd aan het draaien’: “Jaren geleden hebben we al het plan gehad om hier bij de boerderij een solitaire windmolen neer te zetten. Gaandeweg de besprekingen hierover veranderde het plan naar een lijnopstelling van drie windmolens. Toch was er nog te veel weerstand tegen dit plan en omdat ook de voorbereidingskosten en de leges flink in de papieren zouden lopen hebben we dit, ondanks voldoende draagvlak bij de buren, niet doorgezet. Wel jammer, maar ook toen al stonden diverse theorieën tegenover elkaar; bijvoorbeeld waar het ging om de schade voor de vogelstand of de vertaling van de mogelijke bebouwing langs landschapslijnen.”
Zonnepanelen
Wat kan een boer nu het snelst of makkelijkst doen om aan de energiebehoeftes bij te dragen? “Dat is vrij simpel”, aldus Joost “Het leggen van een aantal zonnepanelen is een eerste, goed haalbare stap. Maar het feit dat we in de bedrijfsvoering piekmomenten kennen, bijvoorbeeld met het melken, brengt mij wel tot de gedachte dat er meer mogelijk moet zijn. De koeling of eigenlijk de voorkoeling doe ik met bronwater, maar er is een mogelijkheid om extra warmte terug te winnen of het warmteverlies terug te dringen. Daarom wil ik met voorgekoeld water uit onze warmtepomp, waarmee we de woning verwarmen, ook de ‘koude kant benutten’. Onze warmtepomp koelt nu ook de mest. Mestkoeling leidt tot minder emissie en dus tot duurzaam gewin. Het gegenereerde koude water circuleert zo over het hele bedrijf.”
“De keus tussen koeien of zonnepanelen op land is voor mij snel gemaakt. Hoewel het bedrijfsmatig meer op zou leveren zal ik niet snel mijn weilanden vol leggen met zonnepanelen. We vinden ons Hollandse weidelandschap toch belangrijk? Daarbij komt dat het netwerk compleet ontregeld wordt als het aanbod van zonne-energie verveelvoudigd. Het plan tot afschaffen van de nu bestaande salderingsregeling is ook niet handig hierbij. De benodigde opslagcapaciteit vereist daarbij een accu-omvang die vooralsnog niet haalbaar is.”
Bodemdaling
Hoe sta je tegenover het aanpassen van het grondwaterpeil in de polder?
“Het overtollige water moet wegkunnen. Ik heb het gevoel dat er een lichte paniek is ontstaan, terwijl we al zeker duizend jaar met bodemdaling te maken hebben. Dat is echt niet van de laatste paar jaar of door de iets intensievere landbouw van deze tijd. Maar, ik ga het probleem ook niet uit de weg en wil vanuit het bedrijf wel verantwoordelijkheid nemen. Overigens is het een maatschappelijk probleem, dus als er technische aanpassingen nodig zijn dan is een gedeelde maatschappelijke aanpak en financiering wel zo logisch. Volgens mij is een peilgestuurde infiltratie-drainage een prima oplossing. We moeten het grondwater sturen in plaats van het polderpeil. Met drains is dat prima te doen.” Zie ook hier.
Volop ideeën
Joost bruist van de ideeën en heeft met zijn affiniteit voor techniek in de loop der jaren diverse nieuwigheden bedacht. Zijn creatieve gedachten zijn veelal ‘out of the box’, maar leiden vaak wel tot fraaie oplossingen of alternatieven. Zo passeren een mestsilo als accumulator en een stapmolen door koeien de revue. Helaas is het verval in de mestsilo te klein om voldoende waterkracht te genereren, maar het inventieve brein van Samsom is bewonderenswaardig. “Zo ben ik ook nieuwsgierig naar de alternatieve mogelijkheden van bijvoorbeeld waterstof om de stap via zonnepanelen over te kunnen slaan. Er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van panelen die direct waterstof produceren. Waterstof is namelijk wel goed op te slaan en te bewaren, in tegenstelling tot de opgewekte elektriciteit van zonnepanelen. Daarnaast is waterstof emissievrij en inzetbaar als brandstof voor motoren en verwarming.
Wij zijn hier thuis al volledig gasvrij. Onze warmtepomp levert de nodige warmte, al constateren we in koude winters wel een beperkte opbrengst. Maar… wij hebben een mestkelder, die als gratis bron fungeert voor de warmtepomp. Het is niet echt logisch dat wij inzetten op zonne-energie die we zomers genereren, terwijl we die ’s winters nodig hebben. Er zijn andere mogelijkheden. Op de boerderij is een warmteoverschot onder andere via ons dak en de vaste mestopslag. Ik heb nu een prototype van een sonde ontwikkeld voor in onze mestopslag die dan werkt als een ‘biomeiler’. Daarmee kan ik de broeiwarmte uit de compostmesthoop onttrekken om deze weer elders in te zetten. Ook gebruiken wij eigen natuurgras voor het jongvee op de hellingstal. Dat natuurgras is niet alleen voer, maar levert ook het stro voor de bedding of potstal. De hieruit voortkomende compostwarmte hergebruiken we ook weer en zo is de energiecirkel keurig rond.”
Grote kapstok
“Mijn grootste passie is niet om een top melkproductie te leveren, maar wel om slimme combinaties te bedenken, waarbij onze biologische boerderij als kapstok fungeert voor de melkproductie, natuurbeheer, recreatie, technische ontwikkeling en energiegebruik. Het is belangrijker om mensen te verleiden dan om ze te dwingen. En wie weet heb ik over enkele jaren ook nog een remedie gevonden om de bodemdaling te nivelleren via de aanwas van veenmossen. Ik heb daarover onlangs een geweldig idee aangereikt gekregen bij een kennis in Noord-Holland.”
Joost Samsom: "Ik heb een prototype van een sonde ontwikkeld voor in onze mesthoop of ‘biomeiler’. Daarmee kan ik de broeiwarmte uit de compostmesthoop onttrekken om deze weer elders in te zetten."
De Grote Sniep
Joost Samsom is 55 jaar en geboren en opgegroeid op de boerderij. Vinkeveen was zijn eerste woonplaats en later werd dat Gagelweg 1 in Wilnis. Hier woont en werkt hij nu met zijn vrouw Liesbeth, zonen Simon en Robert-Jan en dochters Roos-Anne en Marlies. In 1986 is hij samen met zijn ouders gaan werken op de boerderij. Sinds 1991 zet hij samen met Liesbeth het bedrijf voort. In 2001 zijn zij omgeschakeld naar een biologische bedrijfsvoering.Melkkoeien vindt Joost de mooiste dieren die er zijn en hij beschouwt het als een voorrecht om te kunnen werken in deze mooie omgeving. Ook houdt hij zich bezig met techniek en ontwikkeling. Dit kan hij volop toepassen op en rond de boerderij en het paviljoen ‘de Grote Sniep’. Ook ten behoeve van natuur, milieu en landschap heeft hij meerdere projecten opgepakt. Om zijn passie en voorliefde te kunnen delen met anderen, kwam het idee van een paviljoen met uitkijktoren tot stand.
Liesbeth Samsom is geboren, getogen en getrouwd in Kockengen. In 1989 is zij naar de boerderij verhuisd om daar samen met Joost en zijn ouders de boerderij te gaan runnen. Vanaf 1991 houden zij samen boerderij ’t Spant draaiende.Haar passie is het zorgen voor de medemens. Dit vertaalde zich door o.a. te helpen in het hospice in Wilnis. Het werken bij De Grote Sniep is een uitbreiding van het biologisch melkveebedrijf en sluit aan bij Liesbeths passie zorgen voor mensen. Ook zoon Simon werkt mee op de boerderij en daarmee kwam er voor Liesbeth ruimte voor een nieuwe uitdaging: gasten de ervaring aanbieden van het biologische eten, gecombineerd met het optimaal beleven van de natuur.Onderdeel van het paviljoen is een uitkijktoren, waar natuurliefhebbers en recreanten kunnen genieten van een prachtig uitzicht over de (gras)velden, levendige sloten en de natuur in een natuurgebied van ‘De Ronde Venen’.
Damhekken Groot Wilnis-Vinkeveen
In het voorjaar van 2012 zijn de buurtbewoners van de Gagelweg samen aan de slag gegaan om dam- en erfhekken in elkaar te zetten. Zo’n veertig in getal. De damhekken staan in het gebied van Groot Wilnis-Vinkeveen aan de volgende wegen/kaden: Bosdijk, Demmerikse kade, Donkereind, Gagelweg (hier begon het in 2012), Geerkade, Korenmolenweg, Oudhuijzerweg, Oukoop, Portengen, Ter Aase Zuwe, Uitweg, Veenkade en Wilnisse Zuwe.
Joost kwam met het idee om nieuwe damhekken te laten ontwerpen voor de streek, inclusief toegangshekken tot het boerenerf (meestal dubbel uitgevoerd). Het ‘Landschap Erfgoed Utrecht’ en Centrum voor Beeldende Kunst Utrecht (CBKU) hebben het initiatief van Samsom tot een projectplan omgevormd.
Het project bestond uit twee fasen: 2012 (pilotproject Gagelweg) en 2016-2018 (geheel Groot Wilnis-Vinkeveen). De Provincie Utrecht heeft een aanzienlijke bijdrage aan het hekkenproject verleend. Hekken horen bij het landschap. Joost: “Het hek is ontwikkeld voor Vinkeveen en de rest van De Venen, het is uniek voor deze streek. De omgeving leent zich voor uniforme hekwerken, de diversiteit moet je zoeken in de unieke namen van de percelen die op de hekwerken komen zoals ‘EGYPTE’ en ‘LOOPLAND’. De naam “EGYPTE” valt op voor deze omgeving. Het is de naam van een stuk land dat vroeger ver van de boerderij lag, die toen, voor de ruilverkaveling van de zestiger/zeventiger jaren van de vorige eeuw, gelegen was aan de Oudhuijzerweg. De naam KERKELAND zou afkomstig kunnen zijn van een boer die het land, na zijn overlijden, aan de kerk had nagelaten. De naam JAAGPAD BIJLEVELD heeft een historische reden. De Bijleveld was een middeleeuwse vaarweg tussen Utrecht en Amsterdam, waarlangs een jaagpad liep.”
“Op een boerderij is energie genoeg! Wij hebben een mestkelder, die als gratis bron fungeert voor de warmtepomp.”
